تمبر چیست؟

تمبر واژه ای فرانسوی است که از آن برای پرداخت هزینه های پست استفاده می شود. این کاغذ بهادار در طرح، اندازه و رنگ های متنوعی چاپ می شود و بیشتر آن ها دندانه دار هستند. در قسمت پشت تمبرها با ماده خاصی پوشانده می شود که در برخورد با رطوبت خاصیت چسبندگی می یابند. تمبرها در هر کشوری به بهانه رویدادهای مختلف چاپ می شوند. تمبرها گاهی برای بزرگداشت افراد خاص چاپ می شوند و گاه رویدادهای تاریخی یا فرهنگی را روایت می کنند. کارشناسان تمبرها را سفیران فرهنگی کشورها می دانند.

تاریخچه استفاده از تمبر در جهان

اولین تمبر جهان در سال ۱۸۴۰ میلادی توسط فردی به نام رونالد هیل چاپ شد. این تمبر منقش به تصویر ملکه ویکتوریا بود و بعدها به پنی سیاه معروف شد. امروزه مجموعه داران برای بدست آوردن پنی سیاه باید چیزی در حدود ۳ هزار دلار بپردازند! در قاره آسیا نیز کشور هند در سال ۱۸۵۴ و امپراطوری عثمانی (ترکیه فعلی) در سال ۱۸۶۳ به استفاده از تمبرها روی آوردند. در قاره آفریقا نیز کشور مصر از سال ۱۸۶۶ از تمبر در مناسبات پستی خود استفاده کرده است.

تاریخچه استفاده از تمبر در ایران

نخستین بار روزنامه وقایع اتفاقیه در سال ۱۸۵۸ میلادی به استفاده از تمبرها با عنوان “مهری کاغذی” در امور پستی جهان اشاره کرد. پس از آن در سال ۱۸۶۴ انگلستان اولین پست کنسولگری خود را زیر نظر پست هندوستان در بوشهر تأسیس کرد. در این دفتر پستی از تمبر هندوستان بر روی محموله ها استفاده می کردند. به این ترتیب تمبرها وارد ایران شدند. در سال ۱۲۸۲ هیأتی ایرانی برای سفارش طراحی و چاپ تمبر راهی فرانسه شدند. طرح های مختلفی توسط طراحانی به نام ریستر و آلبرت بار ارائه شد که بیشتر آن ها از تصاویر شیر و خورشید الهام گرفته بودند. سرانجام پس از کش و قوس های فراوان، اولین تمبرهای ایران در سال ۱۸۶۸چاپ و عرضه شد. این تمبرها به “سری باقری” شهرت یافتند و ۲۸ سال پس از اولین تمبر چاپ شده در جهان، در ایران از آن ها استفاده شد.

دلایل استفاده از تمبرها

اصلی ترین دلیل استفاده از تمبرها را می توان پرداخت هزینه های پست دانست. در واقع الصاق تمبر به معنی مهر پرداخت است. بر روی تمبرها قیمتی درج شده است که بر اساس مسافت یا وزن بسته، تعداد مشخصی از آن ها را بر روی مرسوله می چسبانند. علاوه بر این افراد بسیاری در سراسر جهان تمبرها را به عنوان یادگاری جمع آوری کرده و به صورت کلکسیون آن را حفظ می کنند. امروزه دولت ها و کشورها به مناسبت های مختلف اقدام به چاپ تمبر می کنند. امروزه نمونه های مختلفی از تمبرها را می توان حتی به صورت آنلاین خریداری کرد. همچنین می توان برای خرید تمبر به اداره پست تهران و در شهرستان ها به ادارات پست آنها مراجعه کرد.

انواع تمبر

تمبرها انواع مختلفی دارند و در جاهای خاصی از آن ها استفاده می شود. از جمله مهمترین انواع آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱٫تمبرهای جاری

این تمبرها برای استفاده در پرداخت هزینه های پستی استفاده شده و در تیراژ بالا چاپ و عرضه می شوند.

۲٫تمبرهای یادگاری

این تمبرها در مناسبت های خاص مانند بزرگداشت یک شخصیت و یا یادآوری یک واقعه مهم چاپ و منتشر می شوند. بیشتر تمبرهای یادگاری برای نگهداری در کلکسیون ها خریداری می شوند.

۳٫تمبرهای تبلیغاتی

این تمبرها به سفارش سازمان ها و نهادها با لوگوی سفارشی آن ها چاپ می شود. سفارش دهنده در امور پستی خود از تمبر اختصاصی خودش استفاده می کند.

۴٫تمبرهای اختصاصی

تمبر اختصاصی نیز به سفارش افراد به مناسبت های مختلف چاپ می شود. علاوه بر استفاده از آن در پرداخت هزینه های پستی به نحوی فعالیت خود را نیز تبلیغ می کنند.

اشتباهات چاپی دلیل گران بودن تمبرها

افراد بسیاری در سراسر دنیا به جمع آوری تمبرها علاقمندند و گاه برای تکمیل کلکسیون های خود حاضرند پول های کلانی را بپردازند. اشتباهات جالبی در چاپ تمبرهای قدیمی، باعث شهرت آن ها شده و قیمت آن ها را بالا برده است. از جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• در سال ۱۹۱۸ تمبری در آمریکا چاپ شد که تصویری از هواپیمای آموزشی سربازان در جنگ جهانی اول را نشان می داد. این تصویر اشتباهاً به صورت برعکس چاپ شد و همین موضوع باعث جلب توجه بیشتر آن شد. از این تمبر تنها ۱۰۰ عدد چاپ شده است. در یک حراجی در سال ۲۰۱۶ یکی از این تمبرها به قیمت ۱٫۶ میلیون دلار به فروش رسید.

• در سال ۱۸۵۵ در استرالیا حین چاپ تمبری با طرح یک پرنده، دستگاه به مشکل برخورد و تمبری با شکلی نامفهوم را چاپ کرد. این تمبر امروزه با قیمت ۳۹ هزار دلار در حراجی ها دست به دست می شود!

گران قیمت ترین تمبر دنیا

گران ترین تمبر چاپ شده دنیا، تمبری است که به صورت کتیبه لاتین چاپ شده است. این تمبر در بریتانیا عرضه شده و تابستان ۲۰۱۴ به قیمت باورنکردنی ۱۰ میلیون دلار فروخته شده است. در سال ۱۸۵۶ این تمبر در تیراژ بسیار محدودی چاپ و عرضه شده و تنها یکی از آن به جا مانده است.