معرفی چاپارها در زمان هخامنشیان

چاپارها و چاپارخانه یکی از ابتکارات جالب و مهم عصر هخامنشیان در ایران است. روشی که در زمان خود انقلابی در انتقال پیام و نامه به نقاط دوردست به شمار می آمده است. داریوش کبیر، پادشاه هخامنشی با هدف اداره بهتر قلمرو و نظارت بر تمامی امور مملکت، دستور ساخت جاده سراسری را صادر کرد. این جاده ها که به راه شاهی معروف بود، در سراسر امپراتوری او کشیده شد که این اتفاق تا آن زمان بی سابقه بود. علاوه بر استفاده از این جاده ها برای لشگرکشی به نقاط مختلف، چاپارها برای انتقال پیام و دستورات حکومتی از این مسیرها استفاده می کردند.

چاپارها چه کسانی بودند؟

چاپارها از اعضای دولت محسوب شده و از میان افراد سخت کوش و بی باک انتخاب می شدند. آنها از قدرت بدنی خوبی برخوردار بوده و در شرایط نامساعد آب و هوایی، حمله دشمنان و مشکلات پیش بینی نشده مقاوم بودند. برای حفاظت از مکاتبات، آن ها را به صورت لوله شده مهر و موم می کردند. سپس درون محافظی از جنس فلز یا سنگ قرار داده و یا در کیسه هایی از جنس چرم نگهداری می کردند. چاپارها در هر چاپارخانه اسب خود را تعویض کرده و دوباره به راهشان ادامه می دادند. گاهی نیز نامه را به پیک تازه نفس سپرده و او به تاخت تا ایستگاه بعدی می رفت. این روند ادامه داشت تا سرانجام نامه به مقصد نهایی خود برسد. سرعت چاپارها در آن زمان زبانزد خاص و عام بود و آن ها تمام تلاش خود را بکار می گرفتند تا در روند ارسال پیغام وقفه ای صورت نگیرد. گفته می شود که استفاده از چاپارها به مسیر مبدأ تا مقصد ارتباط داشته است؛ به طوریکه برای مسیرهای صعب العبور کوهستانی از چاپار پیاده و در کویر از چاپار شترسوار استفاده می شده است.

چاپارخانه های هخامنشی

چاپارخانه ها ساختمان هایی بودند که به فاصله ۲۴ کیلومتر از هم در مسیر جاده ای زمان هخامنشیان ساخته شده بودند. این فاصله را با توان تاخت اسب ها در طول روز می سنجیدند. در این مکان ها همواره اسب های تازه نفس آماده و همچنین امکانات رفاهی برای استراحت چاپارها فراهم بود. چاپارخانه در اصل وظایف اداره پست فعلی را انجام می داد. هرودوت یکی از بزرگترین مورخان جهان، به این ابتکار عمل هخامنشیان اشاره کرده و جزئیات آن را در نوشته هایش نقل کرده است.

جاده ها و راه شاهی در دوران هخامنشیان

هرودوت در نوشته های خود راه شاهی را از سارد به شوش معرفی کرده است؛ این در حالی است که تاریخ شناسان این مسیر را بسیار گسترده تر از این می دانند. از تفسیر لوح های نوشته شده در پرسپولیس، راه ارتباطی شوش به پرسپولیس و مسیرهایی تا اختریش، هند، هرخواتیش، قندهار، اریه، سگارتیه، ماد، بابل، مصر، و سارد تحت پوشش راه شاهی قرار داشته اند. در این جاده ها پادگان ها و کاروانسراهایی برای پذیرایی از مسافران ساخته شده بود که به گفته هرودوت از نظم و امکانات بسیار خوبی برخوردار بوده اند.

حفظ و گسترش چاپارخانه ها

چاپارخانه در تاریخ اهمیت بسیار ویژه ای داشته اند و در لوح های باقیمانده در تخت جمشید آثار چگونگی سفر چاپارها و استراحت آن ها به تصویر کشیده شده است. چاپارخانه ها و فعالیت چاپارها در دوران اشکانیان و ساسانیان نیز ادامه داشت و به مرور نظم بیشتری گرفت تا آنجا که بعدها خلفای عباسی نیز از این روش تقلید کردند. ارسال پیام و روش های انتقال نامه همواره مورد توجه بوده و حکومت ها برای ارتقاء سطح کیفی آن در تلاش بوده اند. این فعالیت ها از دوران هخامنشاین با چاپار و چاپارخانه آغاز شده و امروزه به ابداع تمبر و کدپستی رسیده است.